(actie)-onderzoek

DYNAMISCHE OORDEELSVORMING ALS INSTRUMENT VOOR ACTIEONDERZOEK

Herken je bij jezelf ook regelmatig zogenaamde ‘trage vragen’?:

• hoe komt het toch dat er binnen de zorg zo slecht wordt samengewerkt? Ik wil daar wat aan doen!
• hoe krijg ik voor elkaar dat mijn team beter samenwerkt?
• hoe kan ik ertoe bijdragen dat leren optimaal inspirerend wordt?
• hoe kan ik bijdragen dat we het jongeren makkelijker maken om toegang te vinden tot de maatschappij?

Dit zijn vragen die niet zomaar op je pad komen. Het zijn vragen of problemen die je raken, je bent er op een of andere manier persoonlijk bij betrokken. Dat kan zijn omdat je regelmatig tegen bepaalde maatschappelijke verschijnselen aanloopt, of omdat je simpelweg heel graag een verandering wil bewerkstelligen maar er geen kant-en-klare oplossing of aanpak voor hebt. Kortom: jij wilt zaken die je bezig houden dieper verkennen en bijdragen aan een oplossing.

Ik heb ervaren dat ik met het model Dynamische Oordeelsvorming (DO) bij dit soort vragen op twee verschillende manieren kan insteken.

Bij de ene manier steek je met name in op de kenweg. Je zou kunnen zeggen dat dit de manier is die doorgaans onder onderzoek verstaan wordt. Die houdt in dat je het vraagstuk nader verkent, bijvoorbeeld door interviews met betrokkenen en/of literatuurstudie en tot conclusies komt. Vervolgens kun je op basis van deze bevindingen op de keuzeweg tot een plan van aanpak komen en dat gaan uitvoeren.
De andere insteek is er een die begint met actieonderzoek. Deze manier is 1946 door cultureel-antropoloog Kurt Lewin geïntroduceerd voor het onderzoeken van sociale systemen. Bij actieonderzoek start het onderzoeksproces op de keuzeweg. Hierbij kom je als onderzoeker samen met betrokkenen in het onderzoeksveld in actie om systematisch en overdacht veranderingen aan te brengen en vervolgens op de kenweg systematisch te reflecteren op wat er gebeurt, daaruit conclusies te trekken en zo nodig op de keuzeweg nieuwe acties in te zetten.

In de praktijk merken we dat we ons doorgaans soepel van de ene weg naar de andere bewegen. Want, zoals kenmerkend is voor de dynamische oordeelsvorming: er blijft beweging van ken- naar keuzeweg en andersom en altijd is de vraag in het midden leidend.

Ook heb ik ervaren dat het niet gemakkelijk is om zo een dieper verkennen, ofwel “onderzoeksproces”, alleen uit te voeren. We lopen allemaal immers gemakkelijk vast in onze eigen “oordelen” en onze beperkte vermogens om de blik dieper of ruimer te richten. Als we immers een “antwoord” hadden op onze vraag, dan ervoeren we geen impuls tot onderzoek en verkenning. De ondersteuning van anderen in het onderzoeken van onze vraag kan hierbij behulpzaam zijn.

Deze ervaringen leidden bij mij tot de vraag: Hoe zouden mensen, die op basis van DO onderzoek willen plegen elkaar daarbij kunnen ondersteunen?
Om dat nader te onderzoeken nam ik in 2018 het initiatief tot een actieonderzoek door een groep op te richten die met elkaar verkent op welke wijze DO gebruikt kan worden om een onderzoeksproces naar de eigen (trage)vraag in te richten en uit te voeren.

Lex Bos heeft een methode beschreven (op te vragen bij het secretariaat van stichting Dialoog) hoe (actie-) onderzoek kan plaatsvinden vanuit DO. We maken in ons groepje gebruik van deze inzichten voor ons eigen onderzoeksproces. We gaan vooral aan de slag met ieders eigen onderzoek en bemoedigen en ondersteunen elkaar via reflectie op de inhoud en de aanpak van de verschillende onderzoeken. Ook kijken we steeds met elkaar terug op de wijze waarop wij dat hebben gedaan.

Wij onderzoeken daarmee met elkaar:

• Hoe verlopen die onderzoeksprocessen bij een ieder bezien door de DO-bril?
• Welke bijdrage levert het samen optrekken in de groep op het onderzoeksproces van eenieder met als achterliggende vraag: hoe geven we deze onderzoeksgroep vorm conform DO principes?

We ontmoeten elkaar 3 tot 4 maal per jaar.
Het is een “open” groep, ieder is welkom die:

• een “trage” vraag heeft waaraan je wilt werken,
• geïnspireerd is door Dynamische Oordeelsvorming en
• graag met anderen wil verkennen hoe men elkaar kan ondersteunen en inspireren door onderlinge uitwisseling en feedback.

Heleen Lieffering